Λίγα πρόσωπα είναι τόσο αμφιλεγόμενα όσο η Γιοσίκο Καβασίμα και αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Δεν ήταν μόνο εξαιρετικά δραστήρια κατάσκοπος αλλά και μέλος βασιλικής οικογένειας, η ζωή της ήταν σκανδαλώδης για την εποχή της και ήταν μία από τις πρώτες γυναίκες που ανοιχτά υιοθέτησαν αντρικό ντύσιμο. Η Γιοσίκο Καβασίμα ήταν πρωτοπόρα σε πολλούς τομείς και σήμερα κάποιοι την θεωρούν ηρωίδα και άλλοι προδότρια. Αυτή είναι η εκπληκτική ιστορία της.
Μια φορά κι έναν καιρό (το 1907 συγκεκριμένα) γεννήθηκε μια πριγκιποπούλα στην Κίνα και της έδωσαν το όνομα Ζιανιχού. Η οικογένειά της, που είχε το όνομα Αϊσίν Γκιόρο, ήταν μια ξακουστή οικογένεια αυτοκρατόρων που κυβερνούσε την χώρα για αιώνες και προερχόταν από την μαντζουριανή δυναστεία Κινγκ που άφησε το στίγμα της στην ιστορία του ανατολικού κόσμου. Όταν όμως γεννήθηκε η πριγκίπισσα Ζιανιχού οι καιροί είχαν αλλάξει και όταν εκείνη ήταν μόλις 4 ετών το πολίτευμα της χώρας άλλαξε από αυτοκρατορία σε δημοκρατία και ξαφνικά η αυτοκρατορική οικογένεια βρέθηκε όχι μόνο εκτός εξουσίας αλλά και σε μεγάλο κίνδυνο και έτσι κατέφυγαν στην γειτονική Ιαπωνία.
Όπως ήταν αναμενόμενο οι Γιαπωνέζοι δεν άφησαν την ευκαιρία να πάει ανεκμετάλλευστη και προσέγγισαν τον πρίγκιπα Σου, το πατέρα της Ζιανιχού, προσφέροντας προστασία αλλά φυσικά με ανταλλάγματα. Μια μέρα εμφανίστηκε ένας άντρας που τον έλεγαν Νανίβα Καβασίμα και ζήτησε να του δώσουν την 8χρονη τοτε Ζιανιχού για να την μεγαλώσει σαν δική του κόρη. Όταν ο Σου δέχτηκε, ο Καβασίμα πήρε την μικρή Ζιανιχού στο Τόκιο και της έδωσε το όνομα Γιοσίκο.
Όμως η ζωή για την Γιοσίκο δεν ήταν καθόλου ειδυλλιακή. Δεν ξαναείδε ποτέ την οικογένειά της ενώ έμαθε ότι ο πατέρας της πέθανε λίγα χρόνια μετά την υιοθεσία της και η μητέρα της αυτοκτόνησε αμέσως μετά. Αλλά και ο θετός της πατέρας, ο Καβασίμα, δεν είχε και ακριβώς πατρική συμπεριφορά απέναντί της. Της φερόταν βάναυσα, την ζήλευε, δεν την άφηνε να μιλάει με νεαρούς και έλεγε στους φίλους του ότι κάποια μέρα θα την παντρευτεί. Η μόνη διέξοδος που απέμενε για την Γιοσίκο ήταν να φοσιωθεί στην εκπαίδευσή της που περιλάμβανε πολεμικές τέχνες όπως το Τζούντο και το Κέντο αλλά και ευρεία θέματα κοινωνικών επιστημών.
Η ισορροπία όμως στη ζωή της Γιοσίκο ήταν ξεκάθαρα ασταθής και τελικά όταν ήταν 17 ετών κατέρρρευσε εντελώς. Ο Καβασίμα την βίασε και εκείνη το έσκασε από το σπίτι. Έκοψε τα μαλλιά της κοντά και άρχισε να ντύνεται σαν άντρας για να μπορεί να εξαφανίζεται στους δρόμους του Τόκιο. Από αυτό το σημείο και για μερικά χρόνια δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς έκανε αλλά το 1927 ξαναήρθε στην επιφάνεια με έναν γάμο. Μπορεί η Γιοσίκο να το είχε σκάσει από το σπίτι της αλλά προφανώς η επιρροή του Καβασίμα επάνω της δεν είχε εξαφανιστεί. Με κάποιο τρόπο την εξανάγκασε να παντρευτεί για πολιτικούς λόγους έναν Κινέζο στρατηγό που συνδεόταν με το Μογγολικό επαναστατικό κίνημα. Αυτός ο γάμος όμως δεν άντεξε όπως ίσως ήταν αναμενόμενο και η Γιοσίκο Καβασίμα χώρισε το 1929 σε ηλικία 22 ετών αλλά όλη αυτή η ιστορία δεν πήγε χαμένη. Μέσω του σύντομου γάμου της η Καβασίμα κατάφερε να δημιουργήσει γνωριμίες και επαφές με τις μογγολικές επαναστατικές δυνάμεις που ήθελαν να δημιουργήσουν ανεξάρτητο κράτος μέσα στην Κίνα.
Η ελεύθερη πια Καβασίμα πήγε στη Σανγκάη όπου άρχισε να δραστηριοποιείται πολιτικά υπέρ των συμφερόντων της Ιαπωνίας που ήθελε την πτώση της δημοκρατίας στην Κίνα, κάτι που άλλωστε επιθυμούσε και η Καβασίμα λόγω της βασιλικής της καταγωγής.Εκεί έκανε σχέση με τον Γιαπωνέζο κατάσκοπο Ρουίτσι Τανάκα. Το 1932 ξέσπασαν στην Σανγκάη αναταραχές, εν μέρει υποκινημένες από τους Ιάπωνες, και ο ιαπωνικός στρατός βρήκε ευκαιρία να εισβάλλει στην περιοχή αλλά σύντομα αναχαιτίστηκε με αποτέλεσμα ο Τανάκα να αναγκαστεί να επιστρέψει στην Ιαπωνία.
Η Καβασίμα άρχισε αμέσως να συνεργάζεται με τον στρατηγό Κένζι Ντοϊχάρα που ήταν μέλος των λεγόμενων “Έντεκα Αξιόπιστων”, μία στρατιωτική κλίκα που εργαζόταν για να οδηγήσει την Ιαπωνία σε πόλεμο με την Κίνα. Τον επόμενο χρόνο η Ιαπωνία εισέβαλλε στην Μαντζουρία με δικαιολογία την προστασία της ανεξαρτησίας της περιοχής από την Κίνα. Με την μεσολάβηση της Καβασίμα, ο ξάδερφός της, Πούγι, που ήταν και ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου πριν την επανάσταση στην Κίνα, δέχτηκε να γίνει κυβερνήτης του νεοσύστατου κράτους που ονομάστηκε Μαντσούκο. Η Καβασίμα ανέλαβε αμέσως δράση οργανώνοντας τον στρατό του νέου κράτους και οδηγώντας τον με επιτυχία στις περιοχές όπου υπήρχαν εξεγέρσεις για να τις καταπνίξει. Ταυτόχρονα άρχισε σειρά δημοσίων εμφανίσεων με σκοπό την προπαγάνδα. Τότε ήταν που άρχισε να ντύνεται και με αντρικά στρατιωτικά ρούχα.
Κάποιοι λένε ότι η Καβασίμα φορούσε αντρικά ρούχα για να μπορέσει να δυεισδύσει σε έναν φαλοκρατικό κόσμο όπως ήταν εκείνος του ιαπωνικού στρατού. Άλλοι λένε ότι οφειλόταν στο ότι ήταν αμφιφυλόφιλη. Το γεγονός πάντως ήταν ότι εκείνη την εποχή έτσι κι αλλιώς δεν υπήρχαν “γυναικεία” στρατιωτικά ρούχα γιατί μία γυναίκα στο στρατό ήταν κάτι ανήκουστο.
Ο Τύπος ενθουσιάστηκε με την αυστηρή και πειθαρχμένη φυσιογνωμία της Καβασίμα που ταίριαζε τόσο πολύ με τον ιαπωνικό ψυχισμό και την αποκάλεσε “Ζαν ντ΄Άρκ του Μαντσούκο”. Ήταν τόσο μεγάλη η δημοφιλία της που η Καβασίμα πρωταγωνίστησε σε διάφορα μυθιστορήματα αλλά και έβγαλε και δικό της δίσκο! Εκείνη την εποχή ξεκίνησε και ερωτική σχέση με τον Ιάπωνα στρατηγό Χαγιάο Τάντα που ήταν “διευθύνων στρατιωτικός σύμβουλος” της κυβέρνησης. Η Καβασίμα τότε βρέθηκε στο απώγειο της δημοτικότητάς της και έγινε η “Πριγκίπισσα του Λαού”.
Όμως αυτή η ακραία δημοτικότητα που απήλαυσε εκείνον τον καιρό ήταν ακριβώς και η αιτία που οδήγησε τελικά στην καταστροφή της. Σταδιακά άρχισαν να ακούγονται φωνές που την ήθελαν εκείνη αρχηγό του κράτους και όχι τον Πούγι. Κάποιοι άρχισαν να λένε μάλιστα ότι δεν ήταν o Πούγι ο νόμιμος διάδοχος του κινεζικού θρόνου αλλά εκείνη και ότι θα έπρεπε να ξεφορτωθεί τον ξάδερφό της έτσι ώστε να επιδιώξει να ξανακερδίσει τον κινεζικό θρόνο. Αυτές οι προκλητικές απόψεις σε συνδυασμό με τις βάναυσες τακτικές του ιαπωνικού στρατού την έκαναν να θεωρήσει ότι είχε έρθει η στιγμή να αποτινάξει την ιαπωνική επιρροή και άρχισε να κάνει φλογερές δηλώσεις εναντίον της Ιαπωνίας.
Η Μαντζουρία όμως ήταν υπερβολικά σημαντική για την Ιαπωνία για να επιτρέψει μία τέτοια συμπεριφορά και σταδιακά η Καβασίμα μπήκε στο περιθώριο.
Κατά την διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου πολέμου έμεινε ανενεργή. Ήταν πολύ διάσημη για κατασκοπεία και πολύ αναξιόπιστη για προπαγάνδα. Μετά τον πόλεμο το Μαντσούκο διαλύθηκε και επέστρεψε στην Κίνα αλλά καταλήφθηκε από τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό. Η Καβασίμα, που έγινε αμέσως καταζητούμενη, κατάφερε να διαφύγει για δύο μήνες αλλά τελικά συνελήφθηκε το 1945 στο Πεκίνο. Φυλακίστηκε για δυόμιση χρόνια και μετά από μακρά δίκη όπου ισχυρίσθηκε ότι λόγω της ιαπωνικής εθνικότητας που είχε ήταν αιχμάλωτος πολέμου και όχι προδότρια, κάτι που απορρίφθηκε, τελικα καταδικάστηκε σε θάνατο το 1948. Η Καβασίμα εξέφρασε ως τελευταία επιθυμία να εκτελεσθεί διωτικώς αλλά το αίτημά της απορρίφθηκε και τελικά εκτελέσθηκε δημόσια με μία σφαίρα στο κεφάλι και το σώμα της παρέμεινε σε δημόσια θέα για παραδειγματισμό.
Η Καβασίμα παρέμεινε ισχυρό σύμβολο για πολλά χρόνια μετά τον θάνατό της και υπήρχαν πολλές φήμες ότι δεν πέθανε αλλά ότι στην θέση της εκτελέσθηκε μία σωσίας της. 15 χρόνια μετά τον θάνατό της η δίδυμη αδελφή της που είχε να την δει από όταν ήταν μωρά συνελήφθη μόνο και μόνο γιατί της έμοιαζε. Τελικά η Γιοσίκο Καβασίμα έμεινε στην ιστορία αλλά ποτέ κανένας δεν κατάλαβε τι ακριβώς πίστευε. Μπορεί να ήταν πιστή στην παλιά αυτοκρατορική Κίνα που έπαψε να υπάρχει λίγο μετά τη γέννησή της. Μπορεί να ήταν πιστή στην Ιαπωνία που την ανάθρεψε. Ή πάλι μπορεί να ήταν πιστή μόνο στα προσωπικά της συμφέροντα. Σε κάθε περίπτωση πάντως με την αντισυμβατική της ζωή άφησε το σημάδι της στην ιστορία.
Διαβάστε για την κατάσκοπο που έτρωγε τους άντρες για πρωινό στο επόμενο άρθρο.
(Δημοσιεύθηκε στο τεύχος Νο 5 του περιοδικού SELENE)
SELENE 